វប្បធម៌ទូទៅ ០៨

៤៥/ តើអ្នកមានទស្សនៈយ៉ាងណាខ្លះ ដើម្បីធ្វើអោយ អក្សរសាស្រ្តជាតិ មានការរីកចម្រើន ?

- ត្រូវរក្សាទម្រង់អក្សរសាស្រ្តរបស់ជាតិអោយបាន គង់វង្ស ហើយនឹងបន្តយន្តការសិក្សាស្រាវជ្រាវ និង អភិវឌ្ឍន៍លើពាក្យពេចន៍ប្រើប្រាស់(ភាសាវិទ្យា) វេយ្យាករណ៍ អោយមានក្បួនខ្នាតកាន់តែសុក្រិត និងឯកភាព ។

- ប្រើប្រាស់ភាសាជាតិជាយាន្ត (ទិដ្ឋការរដ្ឋបាល ទំនាក់ទំនងផ្សេងៗ)

- ប្រើប្រាស់ភាសាជាតិអោយបានត្រឹមត្រូវ តាមក្បួន ខា្នត (វេយ្យាករណ៍)

- បណ្តុះបណ្តាល និងផ្សព្វផ្សាយក្នុងមជ្ឈដ្ឋានជាតិ អោយបានទូលាយ ពិសេសតាមគ្រឹះស្ថានសិក្សា

- អោយតម្លៃចំពោះភាសាជាតិ (មោទនចំពោះភា សាជាតិ) ឧ. ការផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្មតាមទីសា ធារណៈ ត្រូវតែសរសេរអក្សរខ្មែរអោយមានទំហំ ធំៗ ជាងអក្សរបរទេស ។

- បង្កើតស្នាដៃដែលបម្រើអោយអក្សរសាស្រ្តជាតិ ឧ. ឯកសារនានាសរសេរជាអក្សរជាតិ (អ.សិ អត្ថ បទទាក់ទងនឹងវិទ្យាសាស្ត្រ បច្ចេកទេស និងច្បាប់​ជា​ដើម ។

 ដូចនេះយើងត្រូវរួមគ្នាថែរក្សា និងពង្រឹងពង្រីក អក្សរសាស្រ្តជាតិអោយបានរីកចម្រើន និងសិក្សា ភាសាបរទេសបន្ថែម ដើម្បីស្វែងយល់ពីព័ត៌មាន ផ្សេងៗ របស់ពិភពលោក ។

៤៦/ តើប្រព័ន្ធនៃការបង្រៀនចែកចេញជាប៉ុន្មាន ?

   ប្រព័ន្ធនៃការបង្រៀនចែកចេញជាពីរ គឺវិធីសកម្ម និងវិធីអសកម្ម ។ វិធីសកម្មសិក្សាតាមបែបតថភាព និយម

- ជាវិធីដែលធ្វើអោយសិស្សចេះសិក្សាស្រាវជ្រាវ

- ធ្វើអោយសិស្សចេះពិសោធន៍

- ធ្វើអោយសិស្សមានគំនិតច្នៃប្រឌិត

 វិធីអសកម្ម សិក្សាតាមបែបសម្តីនិយម មាន

-  បង្រៀនតាមបែបពណ៌នា

- បង្រៀនតាមឧទេសបកស្រាយពន្យល់

- បង្រៀនតាមបែបអត្ថាធិប្បាយ

៤៧/ តើវិធីបង្រៀនតាមបែបប្រពៃណីមានអ្វីខ្លះ ?

 មាន៖ វិធីឧទេស វិធីសន្ទនា វិធីអត្ភន្តរញ្ញាណ វិធី ពិសោធន៍ វិធីហឹ្វកហាត់ វិធីសារឡើងវិញ វិធីប្រើ ប្រាស់សៀវភៅ និងឯកសារ និងវិធីត្រួតពិនិត្យ ចំណេះដឹង ចំណេះធ្វើ និងបំនិនប្រសព្វ ។

៤៨/ តើគ្រូត្រូវរៀបចំសកម្មភាពយ៉ាងដូចម្តេច ដើម្បី សម្រេចបានលទ្ធផល ?

- បរិយាកាសថ្នាក់រៀនប្រកបដោយគុណភាពល្អ តុបតែងថ្នាក់ល្អ

- ត្រូវធ្វើអោយថ្នាក់រៀនមានភាពរស់រវើក (គ្រូ និង សិស្ស)

- គ្រូមានសម្ភារៈបង្រៀន និងរៀនទាំងគ្រូ និងសិស្ស ក្នុងម៉ោងសិក្សា

- គ្រូត្រូវរៀបចំកិច្ចតែងការបង្រៀន

- ផ្តល់ឳកាសអោយសិស្សបញ្ចេញមតិយោបល់ ឬ ធ្វើសកម្មភាព

- បែងចែកសិស្សជាក្រុម (តូច ធំ)

- ប្រើប្រាស់សម្ភារៈសមស្របទៅនឹងមេរៀន

- គ្រូត្រូវដាក់បញ្ជាអោយសិស្សធ្វើការពិភាក្សា

- ប្រធានក្រុមឡើងធ្វើរបាយការណ៍

- គ្រូជាអ្នកសម្របសម្រួល ត្រូវធ្វើសំយោគ

- កំណត់ពេលវេលាអោយបានច្បាស់លាស់ ដើម្បី គ្រប់គ្រងវិន័យ

- ជំរុញ និងលើកទឹកចិត្តសិស្សអោយមានជំនឿលើ ខ្លួនឯង មានភាពម្ចាស់ការចង់រៀន ចង់ស្រាវជ្រាវ មានគំនិតច្នៃប្រឌិតខ្ពស់ បំពេញភាពខ្វះខាតរបស់ ខ្លួន ។

៤៩/ តើសសរស្តម្ភនៃការបង្រៀន មានអ្វីខ្លះ ?

ក. រៀនស្គាល់

- ពីអ្វីដែលមានលក្ខណៈថ្មី

- ពីភាពជឿនលឿន និងលក្ខណៈវិទ្យាសាស្រ្ត

- ដើម្បីទាញយកផលប្រយោជន៍ពីចំណេះដឹងទាំង នោះមកបំពេញនូវអ្វីដែលយើងខ្វះខាត ក្នុងការងារ យើង ក្នុងសង្គម​ និងជីវភាពរស់នៅ

- សមត្ថភាពយល់ដឹងផ្នែកទ្រស្តី

- សមត្ថភាពតាមទាន់របស់បច្ចេកវិទ្យា

ខ. រៀនធ្វើ

- បង្កើនសមត្ថភាពបំនិន

- អាចដោះស្រាយទៅនឹងស្ថានភាពប្លែកៗ

- មានគំនិតច្នៃប្រឌិត ទាញបានបទពិសោធន៍ពី ការងារ

- ផ្សារភ្ជាប់ទ្រឹស្តីក្នុងមេរៀនទៅការអនុវត្តជាក់ស្តែង
គ. រៀនរៀនចំខ្លួន

- សមត្ថភាពវិភាគរកហេតុផល (សុភវិនិច្ឆ័យ)

- ត្រូវចេះអភិវឌ្ឍន៍ពុទ្ធិរបស់ខ្លួន

- ត្រូវមានសមត្ថភាពកាយសម្បទា

- ត្រូវចេះបង្កើត និងមានពុទ្ធិថ្មីៗ

- ត្រូវមានស្មារតីទទួលខុសត្រូវខ្ពស់

- ចេះអភិវឌ្ឍន៍សមស្របទៅនឹងកាលៈទេសៈសង្គម

- ក្លាយជាមនុស្សថ្លៃថ្នូរ (សីលធម៌ គុណធម៌ សមត្ថ ភាពខ្ពស់ វប្បធម៌ខ្ពស់)

-ធ្វើអ្វីៗ ដើម្បីទិសដៅរួមក្នុងការអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ - មានគោលបំណងជាក់លាក់

- ត្រូវមានទំនាក់ទំនងជាមួយមនុស្ស និងធម្មជាតិ អោយបានល្អ

ឃ. រៀនរស់ជាមួយគ្នា

- ពង្រឹងពង្រីកការយោគយល់ចំពោះអ្នកដទៃ

- ស្វែងយល់ពីប្រវត្តិប្រពៃណី និងគុណធម៌មនសិកា របស់អ្នកដទៃ

- ចេះដោះស្រាយទំនាស់ប្រកបដោយសន្តិវិធី

- ចេះសហការគ្នាក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាអ្វីមួយ អោយបានជោគជ័យ

- រស់នៅក្នុងសន្តិភាពលើពិភពលោក សាមគ្គីធម៌

- អាចគេចផុតពីវដ្តសង្សាប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់

- មានស្មារតីគោរពទៅលើទស្សនៈរបស់អ្នកដទៃ

- មានប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នាល្អក្នុងការរស់នៅ

- មានចិត្តមេត្តា ករុណា ឧបេក្ខា មុទិតា

- ចេះស្តាប់យោបល់អ្នកដទៃ

៥០/ ចូរអោយនិយមន័យនៃពាក្យស្នេហាជាតិ  និង ជាតិនិយម តើមានលក្ខណៈដូចគ្នាឬទេ ?

- ស្នេហាជាតិៈ គឺជាអ្នកស្រឡាញ់ជាតិខ្លួនឯង ការ ពារជាតិ តស៊ូមិនអោយបាត់បង់ជាតិខ្លួនឯង ហ៊ាន លះបង់អាយុជីវិតដើម្បីមាតុភូមិខ្លួនឯង ការពាររាល់ សម្បតិ្តទាំងឡាយរបស់ជាតិខ្លួន ។

- ជាតិនិយមៈ ជាអ្នកដែលមានគំនិតថែរក្សាលក្ខ ណៈជាតិ មិនធ្វើជាតិតូបនីយកម្ម យកលក្ខណៈជាតិ ជាធំ មិនចំលងអរិយធម៌បរទេស មិនចង់អោយ មានជាតិសាសន៍ផ្សេង ធ្វើអ្វីក្រៅពីលក្ខណៈរបស់ ជាតិខ្លួន មិនចង់អោយមានជាតិសាសន៍ផ្សេងនៅ លើទឹកដីខ្លួន ។

   សរុបសេចក្តីមកជាតិនិយម គឺជាអ្នកដែលចង់ រក្សាលក្ខណៈជាតិ ចំពោះស្នេហាជាតិវិញ គឺជាអ្នក ដែលស្រឡាញ់ជាតិ និងការពារជាតិ ។

៥១/ តើការសិក្សាពីវប្បធម៌ អរិយធម៌ខ្មែរ អាចមាន ចំណេះដឹង ចំណេះធ្វើ ចំណេះអប់រំ និងចំណេះចេះ រស់នៅក្នុងសង្គមដូចម្តេចខ្លះ ?

ក. ចំណេះដឹង

- បើកទូលំទូលាយនូវចំណេះដឹងទូទៅ អោយបាន ទូលំទូលាយបន្ថែម

- ស្គាល់មូលដ្ឋានគ្រឹះរបស់សង្គមជាតិ ព្រលឹងជាតិ

- យើងដឹងកាន់តែច្បាស់ពីអ្វីដែលខ្លួនមាន ដែលល្អ ហើយគេស្រលាញ់ និងទទួលស្គាល់តាំងពីបុរាណ

ខ. ចំណេះធ្វើ

- បណ្តុះបណ្តាលមនោសញ្ចេតនាលើការងារគ្រប់ ផ្នែកដោយស្រលាញ់ថែរក្សា និងការពារអ្វីដែលជា របស់ជាតិ

- ស្គាល់ច្បាស់នូវប្រភពលក្ខណៈនៃវប្បធម៌ អរិយ ធម៌ខ្លួន ឥរិយាបថដើក ដើរ ឈរ អង្គុយ ទំនៀម ទម្លាប់ ប្រពៃណី ជំនឿ សាសនា សិល្បៈ ........ ។ល។

- ចេះយកអ្វីដែលមិនមែនជារបស់ខ្លួន មកច្នៃប្រឌិត អោយសមស្របតាមចំណង់ចំណូលចិត្តរបស់ប្រជា ជាតិខ្លួន អោយមកជាលក្ខណៈជាតិខ្លួន សមស្រប តាមដួងព្រលឹងជាតិ ។

- ចេះរកវិធានការការពារ និងទប់ស្កាត់នូវឥទិ្ធពល វប្បធម៌ អរិយធម៌បរទេសទាំងឡាយណា ដែលមក បំផ្លាញដល់វប្បធម៌ អរិយធម៌របស់ជាតិខ្លួន

គ. ចំណេះអប់រំ

- ធ្វើការអប់រំ ស្វែងយល់អោយកាន់តែស៊ីជម្រៅលើ អត្តសញ្ញាណជាតិ និងដួងព្រលឹងជាតិខ្លួន (ប្រជាជន ទឹកដី ភាសា អ.សិ សិល្បៈ ទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណី ជំនឿ​សាសនា ចិត្តគំនិត អាកប្បកិរិយា ឆន្ទះរួបរួម គ្នា

- ចេះរស់នៅក្នុងសង្គម ចេះស្រឡាញ់រាប់អានគ្នា គោរពសិទ្ធិគ្នាទៅវិញទៅមក មិនបែងចែកវណ្ណៈ ពណ៌សម្បុរ ជំនឿសាសនា ..... ។

- ចេះរស់នៅប្រកបដោយចរិយាធម៌ និងគុណធម៌ ដើម្បីរស់នៅសមរម្យក្នុងសង្គម

- ចេះយកទ្រឹស្តី និងដំបូន្មានទាំងឡាយណាដែលដឹក នាំមនុស្សទៅរកផ្លូវល្អ ស្គាល់កាតព្វកិច្ច និងស្វ័យ អប់រំខ្លួនឯងអោយក្លាយជាពលរដ្ឋល្អ

- មានមនសិកាក្នុងមុខវិជ្ជាជីវៈ តាមសមាជីវោ មិនរំ លោភលើអ្នកដទៃ

- មានសាមគ្គីភាពល្អ ស្រលាញ់យុត្តិធម៌ ស្រឡាញ់ មនុស្សជាតិទូទៅ

- ទទួលស្គាល់ទុក្ខវេទនារបស់អ្នកដទៃ អោយដូចជា ទុក្ខវេទនារបស់ខ្លួន

- មានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងអន្តរជាតិ មិនប្រកាន់ ជាតិ សាសនា ជំនឿ ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍សង្គមជាតិ ។